Giun chỉ là một loài ký sinh trùng gây bệnh cho con người và để lại nhiều biến chứng gây hại cho sức khỏe. Chúng ta cần hiểu rõ về bệnh giun chỉ để với những giải pháp phòng tránh hiệu quả. Bài viết dưới đây của Docosan sẽ gửi tới bạn thông tin về bệnh giun chỉ.
Tổng quan về bệnh giun chỉ
Giun chỉ là một loài giun ký sinh chủ yếu thông qua ấu trùng của nó. Hình thái giun chỉ trưởng thành như sợi chỉ màu trắng sữa. Giun chiếc dài khoảng 25 – 100mm, giun đực dài 13 – 40 mm và chúng thường cuộn với nhau như đám chỉ rối.
Giun chỉ trường thành trú ngụ ở hạch lympho hoặc những mô dưới da. Những con chiếc đẻ ra những vi ấu trùng, sau đó ấu trùng sinh sống trong máu di chuyển khắp những mô . Lúc bị nuốt bởi những loài hút máu thích hợp (như muỗi), những vi ấu trùng này trở nên những ấu trùng gây bệnh với thể xâm nhập qua da vào vật chủ tiếp theo nếu bị đốt. Chỉ với một vài loài giun chỉ gây bệnh được cho người, được phân thành những nhóm sau:
Bệnh giun chỉ dưới da bao gồm:
- Loiasis gây ra bởi Loa loa
- Bệnh Onchocerciasis do Onchocerca volvulus
Bệnh giun chỉ bạch huyết bao gồm:
- Bệnh giun chỉ bạch huyết Bancroftian và Brugian gây ra bởi Wuchereria bancrofti, Brugia malayi, và B. timori
Bệnh giun chỉ là bệnh nhiễm ký sinh trùng gây ra lúc bạn nhiễm phải giun chỉ. Bệnh được truyền từ người này sang người khác qua muỗi đốt và trở nên giun trưởng thành trong hệ bạch huyết của thân thể, gây nên những tổn thương và sưng phồng tổ chức.
Nguyên nhân gây ra bệnh giun chỉ
Bệnh giun chỉ ở Việt Nam chủ yếu là bệnh giun chỉ bạch huyết, do 3 loại giun chỉ là Wuchereria bancrofti, Brugia malayi hoặc Brugia timori gây ra. Bệnh rất phổ biến ở những nước nhiệt đới và cận nhiệt đới. Ở Việt Nam gặp Hai loại là Brugia malayi và Wuchereria bancrofti, trong đó Brugia malayi chiếm tất cả (hơn 90%).
Chu kỳ phát triển của giun chỉ bạch huyết
Chu kì sống của những loài giun chỉ là giống nhau, bao gồm Hai giai đoạn: giun chỉ ký sinh trong thân thể người và ký sinh trong thân thể muỗi.
Ký sinh trong thân thể người
- Người bị muỗi đốt, truyền ấu trùng vào thân thể.
- Ấu trùng di chuyển từ máu và hệ bạch huyết, trở thành giun chỉ trưởng thành sau một năm. Ấu trùng với thể tồn tại ở hệ tuần hoàn tới 10 tuần rồi chết nếu ko được muỗi hút.
- Giun trưởng thành sinh sản hữu tính. Sau đó giun chiếc đẻ ấu trùng mới.
- Ấu trùng sống trong mạch máu nội tạng (chủ yếu là phổi), thường xuất hiện ở máu ngoại vị vào ban đêm.
- Lúc muỗi hút máu người, ấu trùng xâm nhập vào vòi muỗi để ký sinh vào người khác.
Ký sinh trong thân thể muỗi
- Ở dạ dày muỗi, ấu trùng xuyên qua dạ dày sau 2-6 giờ.
- Sau 15 giờ, ấu trùng di chuyển tới vùng cơ ngực của muỗi, chuyển thành ấu trùng giai đoạn I.
- Sau 14 ngày, ấu trùng ký sinh ở vùng tuyến nước miếng của muỗi, thay vỏ Hai lần thành ấu trùng giai đoạn III.
Đường lây truyền bệnh Giun chỉ
Trong đó người là ký chủ vĩnh viễn, muỗi là ký chủ trung gian truyền bệnh. Một số loại muỗi với khả năng truyền bệnh giun chỉ bạch huyết:
- Muỗi Culex quinquefasciatus, Culex vishnui: phổ biến ở thành thị.
- Muỗi Ma. annulifera, Ma. uniformis: thường ở ao bèo, nông thôn
- Muỗi Anopheles hyrcanus: phổ biến ở ven thành thị và thị trấn trong cả nước.
Ngoài ra những loài muỗi khác: Anopheles barbumbrosus, Anopheles letifer cũng với khả năng truyền bệnh giun chỉ.
Đối tượng nguy cơ bệnh Giun chỉ là những người sống hoặc du lịch, công việc tại khu vực nhiệt đới – khu vực là vùng lưu hành của muỗi truyền bệnh giun chỉ. Do dễ bị muỗi đốt nhiều lần nên mang nhiều nguy cơ mắc bệnh.
Triệu chứng bệnh Giun chỉ
Phần đông bệnh nhân nhiễm giun chỉ bạch huyết ko với biểu hiện lâm sàng trong nhiều năm, với lúc là cả đời. Bệnh thường trải qua 3 thời kỳ sau:
Thời kỳ ủ bệnh
Thời kì: trung bình 8-16 tháng. Bệnh nhân ko với triệu chứng hoặc mỏi mệt, sốt nhẹ, nổi mẩn. Người bệnh với mang mầm bệnh nhưng ko rõ triệu chứng để chẩn đoán và điều trị. Khả năng lây truyền ở giai đoạn này rất cao
Thời kỳ cấp tính
Sau thời kì ủ bệnh, bệnh nhân sẽ với những triệu chứng rầm rộ như sốt cao đột ngột, mỏi mệt, đau đầu nhiều. Triệu chứng tái phát từng đợt, mỗi đợt khoảng 3-7 ngày.Ngoài ra, bệnh nhân với thể viêm bạch mạch và viêm hạch bạch huyết và sưng hạch bẹn.
Thời kỳ mạn tính
Ở giai đoạn này, bệnh nhân mỏi mệt nhiều, gầy sút nhanh chóng. Tín hiệu kinh điển trong giai đoạn muộn của bệnh là phù chân voi, gây đau, biến dạng chi thể và cơ quan sinh dục. Phù cứng, da dày lên như bị chàm.. Bệnh nhân cũng với thể tiểu ra dưỡng chấp: nước tiểu đục như nước vo gạo, lẫn máu.
Cách chẩn đoán bệnh giun chỉ
Chẩn đoán bệnh giun chỉ dựa vào dịch tễ, lâm sàng và xét nghiệm. Một số phương pháp xét nghiệm giun chỉ trong máu ngoại vi:
- Phương pháp xét nghiệm máu ngoại vi vào ban đêm: Đây là phương pháp phổ biến nhất. Lấy máu vào ban đêm khoảng từ 20 giờ tới Hai giờ sáng hôm sau. Soi dưới kính hiển vi phát hiện ấu trùng giun chỉ.
- Phương pháp Knote: Lấy Hai ml máu vào ống thử với chứa 10 ml Formalin 2%, quay ly tâm lấy cặn, làm tiêu bản máu giọt dày, nhuộm Giemsa. Sau đó soi dưới kính hiển vi phát hiện ấu trùng giun chỉ.
- Phương pháp Harris: Lấy 4 ml máu vào ống thử với một ml heparin, 4 ml saponin 2% rồi quay ly tâm. Sau đó soi tìm ấu trùng giun chỉ ở phần cặn lắng
- Xét nghiệm nước tiểu: ở những bệnh nhân tiểu dưỡng chấp, với thể phát hiện ấu trùng giun chỉ trong nước tiểu.
Những giải pháp điều trị bệnh Giun chỉ
Điều trị bệnh giun chỉ phụ thuộc vào triệu chứng lâm sàng và thời kỳ mắc bệnh. Bạn cần tuân theo chỉ định của bác bỏ sĩ để với kết quả điều trị tốt nhất.
- Điều trị nhiễm giun chỉ với ấu trùng trong máu thời kỳ cấp tính: Điều trị triệu chứng: hạ sốt, giảm đau, ngơi nghỉ Cân nhắc tiêu dùng kháng sinh chống bội nhiễm. Ko tiêu dùng thuốc điều trị đặc hiệu DEC ở giai đoạn này vì với thể gây viêm mạch, viêm hạch bạch huyết phản ứng. Sau thời kỳ cấp tính, sử dụng thuốc DEC theo phác đồ.
- Điều trị nhiễm giun chỉ với ấu trùng trong máu thời kỳ man tính (Nhiễm giun chỉ bị phù chân voi): Uống thuốc diệt giun chỉ và phòng bội nhiễm Bệnh nhân cần được rửa chi phù bằng nước sạch, thấm khô bằng khăn mềm sạch ngày Hai lần. Vận động, xoa bóp chân giúp tăng cường lưu thông tuần hoàn. Ngủ gác cao chân tránh ứ trệ tuần hoàn.Sử dụng kháng sinh tại chỗ hoặc toàn thân nếu bội nhiễm tùy mức độ.
Mang thể hội chẩn điều trị ngoại khoa (đốt vi mạch bạch huyết quanh thận, cắt bỏ bó mạch bạch huyết.
Phòng ngừa bệnh giun chỉ
Phát hiện bệnh sớm và điều trị triệt để người mang mầm bệnh là phương pháp hiệu quả nhất. Ngoài ra bạn cần tuân thủ những giải pháp vệ sinh môi trường, bảo vệ tư nhân chống mỗi đốt để phòng tránh bệnh giun chỉ.
- Vệ sinh môi trường: Xây dựng nhà ở cao ráo, sạch sẽ, ko để ao tù, nước đọng tạo điều kiện cho muỗi sinh sản. Diệt bọ gậy, diệt muỗi định kỳ.
- Vệ sinh tư nhân: Ngủ mùng, mặc quần áo kín đáo và sử dụng thuốc bôi xua đuổi muỗi. Nếu làm mướn việc vào ban đêm cần được trang bị đồ bảo hộ phòng tránh muỗi đốt.
Tóm lại, bệnh giun chỉ là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm gây ra bởi giun chỉ và muỗi là trung gian truyền bệnh. Lúc với những triệu chứng thất thường nêu trên, bạn cần tới gặp bác bỏ sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Ngoài ra, bạn cần vệ sinh môi trường sống và bảo vệ tư nhân tránh muỗi đốt để phòng bệnh giun chỉ.
Mang thể bạn quan tâm